زبان مردم ارمنستان چیست؟

زبان مردم ارمنستان نقش مهمی را در تاریخ و فرهنگ این کشور ایفا کرده است. از زمان ابداع الفبای ارمنی توسط مسروپ ماشتوتس در سال 405 میلادی، این زبان به عنوان نماد هویت ملی ارمنیان شناخته شده و به عنوان ابزاری برای حفظ و گسترش میراث فرهنگی مورد استفاده قرار گرفت است.

زبان کشور ارمنستان با وجود تاثیرات متعدد از زبان ‌های مختلف، همچنان به عنوان رکن اساسی هویت این ملت باقی مانده است.شما می توانید برای تجربه ای غنی و عمیق تاریخ و فرهنگ ارمنی از جاهای دیدنی ارمنستان بازدید کنید و سوغاتی های به یاد ماندنی برای خود و خانواده تهیه نمایید.

آشنایی با تاریخچه تکامل زبان ارمنی

زبان مردم ارمنستان دارای تاریخی بسیار کهن است و قدمت آن به قرن‌ ها پیش باز می ‌گردد. اولین نمونه‌ های خطی به زبان ارمنی متعلق به قرن پنجم میلادی هستند که دوران اوج فرهنگ و ادبیات ارمنی محسوب می ‌شود. 

این دوره که به دوره «گرابار» یا ارمنی کلاسیک معروف است و تا قرن یازدهم ادامه داشت. بسیاری از زبان‌ شناسان معتقدند که زبان ارمنی ارتباط نزدیکی با شاخه هندوایرانی دارد؛ اما ویژگی ‌های صوتی منحصر به فرد آن باعث شده که به عنوان یک شاخه مستقل از خانواده زبان‌ های هندواروپایی طبقه‌ بندی شود.

زبان ارمنی در طول تاریخ تحت تاثیر زبان ‌های مختلفی قرار گرفته است. در ابتدا، زبان‌ های قفقازی اثرگذاری داشتند؛ اما از قرون 11 تا 16، زبان‌ های عربی، فارسی، ترکی و لاتین در برخی از این زبان وارد شدند. با گذر زمان، زبان ارمنی کلاسیک به ارمنی میانه تبدیل شد و در نهایت، در قرن نوزدهم، زبان ارمنی مدرن پدیدار گشت. امروزه دو گویش اصلی این زبان، ارمنی غربی و ارمنی شرقی، باقی مانده است و متاسفانه بسیاری از گویش‌ های دیگر منقرض شده‌ اند.

بررسی لهجه‌ های مختلف ارمنی

زبان مردم ارمنستان دارای دو گویش اصلی بوده که باعث تنوع و غنای بیشتری می شود. این دو گویش شامل ارمنی شرقی و ارمنی غربی است. ارمنی شرقی، گویش اصلی مردم ارمنستان است و همچنین در برخی مناطق ایران و آذربایجان نیز مورد استفاده قرار می ‌گیرد. این گویش به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی خود، تحت تاثیر زبان روسی قرار گرفت؛ چرا که ارمنستان شرقی تا سال 1918 بخشی از اتحادیه جماهیر شوروی بود.

از سوی دیگر، ارمنی غربی توسط ارمنی ‌هایی که به دلایل مختلف، به کشورهای دیگر مهاجرت کرده ‌اند، استفاده می ‌شود. این گویش در کشورهایی مانند لبنان، ترکیه، مصر و برخی مناطق دیگر خاورمیانه رواج دارد. مهاجرت ارمنی ‌ها پس از نسل‌ کشی در دوران امپراتوری عثمانی و جابجایی ‌های اجباری باعث شد که ارمنی غربی در جوامع دیاسپورای ارمنی تثبیت شود.

این دو گویش، علی‌ رغم شباهت ‌های زبانی، تفاوت ‌های قابل ‌توجهی از نظر آواشناسی و املایی دارند. ارمنی شرقی و غربی هر دو در خانواده زبان‌ های هند و اروپایی قرار دارند؛ اما ویژگی ‌های آوایی منحصر به فردی را دارا هستند که آن ها را از سایر زبان‌ های این خانواده متمایز می ‌کند. یکی از این ویژگی‌ ها استفاده از تارهای صوتی به جای ریه‌ ها برای تولید صدا است که به زبان ارمنی یک سیستم آوایی خاص تبدیل کرده و الفبای منحصر به فردی دارد.

مسیحیت و ابداع الفبای ارمنی

زبان مردم ارمنستان تا قرن پنجم میلادی بدون الفبا بود. پذیرش مسیحیت در سال 301 میلادی، انگیزه ‌ای قوی برای ایجاد یک سیستم نوشتاری جدید در ارمنستان فراهم کرد؛ زیرا کتاب مقدس به زبان‌ های سریانی و یونانی نوشته شده بود و برای بسیاری از مردم ارمنی قابل فهم نبود. در سال 405 میلادی، مسروپ ماشتوتس الفبای ارمنی را اختراع کرد که منحصر به فرد و متاثر از خطوط باستانی مصر، یونان و ایران بود. این الفبا به گسترش سریع مسیحیت در ارمنستان و توسعه زبان ارمنی کمک کرد. ترجمه کتاب مقدس به زبان ارمنی، امکان برگزاری خدمات دینی به زبانی بومی و قابل فهم برای ارامنه را ایجاد نمود و موجب گسترش موثرتر مسیحیت در میان مردم شد. 

با ایجاد الفبا، ادبیات ارمنی رونق گرفت و در نیمه اول قرن پنجم، بیش از 40 اثر به زبان ارمنی به نگارش درآمد. زبان ارمنی با پذیرش ترجمه آثار باستانی، نقش مهمی در حفظ بسیاری از آثار ارزشمند باستانی ایفا کرد که اصل آن ‌ها دیگر وجود نداشت. ایروان امروزه به قطب اصلی نگهداری نسخه ‌های خطی باستانی به زبان ارمنی تبدیل شده است. 

با بیش از 120 هزار نسخه خطی، این شهر گنجینه‌ ای بی ‌نظیر از تاریخ و فرهنگ کهن ارمنی را در خود جای داده و این میراث عظیم، گواه اهمیت حیاتی الفبای ارمنی در حفظ و گسترش میراث فرهنگی این ملت به شمار می ‌رود.

چه کسی زبان ارمنی را به نگارش درآورد؟

مسروپ ماشتوتس زبان ‌شناس و آهنگساز برجسته ارمنی، در سال 405 میلادی الفبای ارمنی را ابداع کرد. او که در سال 362 در روستای هاتسیک به دنیا آمده بود، در سال 440 میلادی در واغارشاپات درگذشت. ماشتوتس که از خانواده‌ ای اصیل برخاسته بود، علاوه بر ایجاد الفبای ارمنی، در توسعه الفباهای گرجی و آلبانیایی نیز نقش داشت. 

الفبای ارمنی در ابتدا شامل 36 حرف بود که بعدها با افزودن دو حرف دیگر به 38 حرف رسید. زبان مردم ارمنستان تحت تاثیر زبان‌ های مختلفی مانند یونانی، لاتین، انگلیسی، تیک، هیئتی، اوستایی و اسلاوی قرار داشته است.

در قرن بیستم، زمانی که ارمنستان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود (از سال 1920 تا 1991)، زبان روسی تاثیر بر آموزش و فرهنگ ارمنی داشت و همچنان نیز اهمیت خود را در فرهنگ زبان ارمنی حفظ کرده است. با فروپاشی شوروی و تغییرات سیاسی آن دوران، آموزش زبان روسی در مدارس کاهش یافت؛ اما پس از لغو ممنوعیت‌ های قانونی مربوط به آموزش زبان ‌های خارجی در سال 2010، آموزش زبان روسی دوباره رونق گرفت. 

امروزه بسیاری از دانش‌ آموزان در ارمنستان زبان روسی را به عنوان زبان دوم و گاهی سوم فرا می ‌گیرند. زبان روسی پس از زبان مردم ارمنستان، همچنان دومین زبان پرکاربرد در کشور است و زبان انگلیسی نیز به دنبال آن قرار دارد.

نتیجه گیری

زبان مردم ارمنستان به عنوان یکی از کهن ‌ترین زبان‌ های جهان، با گذر از تحولات تاریخی و فرهنگی، همچنان جایگاه ویژه ‌ای در هویت ملی این کشور دارد. ابداع الفبای ارمنی توسط مسروپ ماشتوتس در قرن پنجم میلادی، نه تنها به حفظ و توسعه این زبان کمک کرد، بلکه نقش مهمی در گسترش مسیحیت و ادبیات ارمنی ایفا نمود. 

امروزه زبان مردم ارمنستان با وجود تاثیرات خارجی همچون زبان روسی، همچنان قدرت خود را در میان مردم حفظ کرده و به عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی ارمنستان شناخته می ‌شود. شما می توانید برای تجربه این فرهنگ و گشت و گذار در تاریخ آن، از طریق سایت گردشگری رهام اقدام نمایید.